Sosyal İzolasyon

Hayatı Yeniden Keşfedin

DEBRA: 25 yaşında. Sosyal ortamlarda kendini kaygılı ve aşağı hissediyor.

ADAM: İşteki insanlarla gerçekten uyuşmuyorum ve sosyal hayatım giderek daha da fakirleşiyor. Hiçbir yere ait değilmişim gibi hissediyorum. Her zaman topluluklara dışarıdan bakıyorum.

SOSYAL İZOLASYON DENEYİMİ

Birincil duygu yalnızlıktır. Kendinizi dünyanın geri kalanının dışında hissedersiniz, çünkü siz ya farklısınızdır ya da istenen biri değilsinizdir. Debra ilk tipe girer. Sosyal ortamlarda kendini diğerlerinden aşağı hisseder ve bunun sonucunda yoğun kaygı yaşar.

Debra önemsiz ayrıntılar yüzünden kendini dışlanmış hissediyor. Ortamdaki varlığı ona yeteri kadar iyi gelmiyor.

Sosyal İzolasyon dışarıya dönüklükle ve dış özellikler ile Kusurluluk ise içe dönüklük ve içsel özellikler ile ilgilidir.

Sizde hem Sosyal İzolasyon hem Kusurluluk şeması olabilir; ama Kusurluluk daha temel bir şemadır. Eğer böyleyse, durum sizin için biraz daha zordur. Neredeyse hiç ilişkiniz olmaz. Sosyal İzolasyon yeterince zordur, ama Sosyal İzolasyon ile birlikte Kusurluluk çok daha zordur.

Girdaplı bir yolla Debra’ yı aşağılık hissettiren şeyler, hissettiği kaygının kendisinden kaynaklanır.

Debra kendini sürekli diğer insanlarla kıyaslıyor: 

O benden daha iyi gözüküyor. 
O benden daha akıllı.
O benden daha ilginç. 

Kaygısının en büyük odak noktası ise bir konuşmayı sürdürememesi. Uygun bir şekilde karşılık verebilmek ister-özgürce konuşmak, gülmek, kahkaha atmak ve soru sormak. Fakat bunları yapabilmek için fazla çekingendir.

Bu tür performans kaygısı o andaki yaşantınızın en temel noktasıdır. İyice incelenmekten, değerlendirilmekten ve olumsuz olarak yargılanmaktan korkarsınız. Başka insanların sizin hakkınızdaki düşüncelerine takmışsınızdır. Hassasiyetinizin olduğu konuya bağlı olarak- görünüşünüz, kariyeriniz, statünüz, zekanız veya konuşmayı sürdürme kabiliyetiniz-korkunuz dışarıya vurulur.

Debra’ nın kaygısı onu sosyal olarak garip yapar. Utangaç ve çekingen bir hale gelir. Bunun nedeni diğer insanlardan farklı hissetmesi değildir; kendini özellikle sosyal olarak beceriksiz hisseder.

Debra sosyal ortamlarda reddedilmiş hisseder.

SOSYAL İZOLASYONUN KÖKENLERİ

* Aileniz farklıydı. Diğerlerinden daha farklı bir ailede büyümek bu şemanın kökenidir. Aileniz birçok yönden farklı olmuş olabilir- din, sosyal statü, eğitim seviyesi, mal, varlık.

* Çocukken pasiftiniz, beklenileni yaptınız ama hiçbir zaman kendi ilgi alanlarınızı veya seçimlerinizi üretmediniz. Şimdi bir konuşma içindeyken sunabileceğiniz hiçbir şey yokmuş gibi hissediyorsunuz.

ÇOCUKLUKTA VE ERGENLİKTE İSTENMEMENİN KAYNAKLARI

Ne zaman sosyal bir ortama girseniz, kendinizin çok fazla farkında olursunuz. Reddedilmekten kaçınmak için arkadaş edinmekle uğraşmaktan vazgeçmişsinizdir.

Aşağılık hissinizi kapatmak için sosyal olmayan alanlarda uzmanlık geliştirmişsinizdir.

Debra’ nun sosyal izolasyonu çok fazla utanç yaratıyordu. Debra’ nın probleminin bir kısmı da sosyal bir ortamda nasıl olması gerektiğine ilişkin (dengeli, çekici, akıllı) yüksek standartlarıdır. Bu şekilde, bunlardan daha azının diğer kişiler tarafından kabul edilemez olduğunu hisseder. Eleştiri bekler. Bu kadar kaygılı hissetmesinin sebebi budur.

Yukarıda da belirtiğimiz gibi, daha derinde olan Kusurluluk şemasına bağlı olarak Sosyal İzolasyon şeması geliştirmiş olabilirsiniz. Kendi ailenizde sevilmediğinize dair öyle yaygın algınız vardır ki, bu doğal olarak sizin sosyal hayatınıza geçer. Şimdi, başka bir insan ile ne zaman iletişime girseniz, konunun sizin kişisel kabul edilmezliğine gelmesini bekliyorsunuz ve böylece ya çok kaygılı hissediyorsunuz ya da o durumdan kaçıyorsunuz. Değer verilmeyi veya sevilmeyi beklemiyorsunuz. Şemanız, sizin kusurlu olduğunuza ilişkin daha  temel bir algınızın parçasıdır.

Adam eve arkadaşlarını getirebileceğini hiçbir zaman hissedemedi ve arkadaşlarından biri anne ve babasıyla etkileşime geçtiği zaman çok kaygılanmaya başladı. Okul ve ev hayatını ayrı tutmaya çalışırdı. Ailesi arkadaşlarından sakladığı bir sır gibiydi. 

Bazen aşırı derecede eleştiren anne babalar sosyal izolasyonu tetikleyebilir. Ebeveyni durmadan sosyal olarak mükemmel olmadığı için eleştiren bir danışmanımız vardı. Nasıl gözüktüğünü, nasıl konuştuğunu, kendisini nasıl taşıdığını eleştirirlerdi. Kendisinin sosyal olarak yetersiz hissetmesine neden oldular. Sosyal durumlarda geri çekilmeye başladı. Eleştirilmekten korktu ve böylece diğer insanlarla etkileşim içinden olmaktan kaçtı.

Sosyal izolasyonun bir başka kökeni de Bağımlılık ve Boyun Eğicilik şeması ile ilişkilidir. Sosyalleşmeyi öğrenmenin önemli bir yanı da aktif ve kendi kendini yönlendirebilen bir kendilik geliştirmektir. Ana babamız bizi kendimize ait bir kimlik, ilgi alanı ve tercihler oluşturma konusunda cesaretlendirir. Kendimize ait bir kişiliğimiz vardır. Bu kişilik bize diğer insanlar bir diyalog sürdürmek için gerekli enerji ve fikirleri sağlar.

Bazı çocuklar doğuştan pasiftir veya ebeveyni kendi bireyselliğini geliştirmesi konusunda ona köstek olmuşlardır. Kendi biricikliğiniz ezildiği zaman, diğer kişilerin beklentilerine göre hareket edersiniz. Onların önderliği altına girer ve geleneksel bir takipçi olursunuz. Ancak, kendi fikirlerinizi, ilgi alanlarınızı ve tercihlerinizi geliştiremezsiniz. Bir diyalog halindeyken söyleyecek hiçbir şeyiniz yokmuş gibi hissedersiniz. Pasifliğiniz, diğer kişilere kendinizden sunacak bir şeyiniz yokmuş gibi hissettirir. Bir diyalog sürdürmek yük gibi gelir. Dinleme konusunda rahatsınızdır ama bir konu başlatamazsınız. Kendi düşüncelerinizle katkıda bulunamazsınız. Ne yapacağınızı veya nereye gideceğiniz konusunda önerileriniz yoktur. Başkaları ile birlikte olup katkı sağlayacak bir şeyinizin olması yerine sosyalleşmekten hepten kaçarsınız. Bu örüntü, daha önce konuştuğumuz kökenler gibi, sizin sosyal olarak kaygılı ve izole olmanıza neden olur.

Birçok kişi ergen yıllarında bu şemayı geliştirir.  Çoğu ergen kendini farklı, izole ve yabancılaşmış hisseder.

SOSYAL İZOLASYON ŞEMASI

1.Çevrenizdeki insanlardan daha farklı veya onlardan daha aşağı hissedersiniz. Farklılıkları abartır, benzerlikleri küçümsersiniz. İnsanlarla birlikteyken bile yalnız hissedersiniz.

2.İş yerinde kendi kendinizlesinizdir. Terfi etmezsiniz.

3.Gruplar içinde gergin olursunuz ve kendinizin çok farkındasınızdır. Rahatlayıp kendiniz olamazsınız. Yanlış bir şey söylemek veya yapmak konusunda endişe edersiniz. 

4.Ne söyleyeceğinizin planını yapmaya çalışırsınız. Yabancılarla konuşurken çok rahatsızsınızdır. İnsanlara sunabileceğiniz özel bir şey olmadığını düşünürsünüz.

5.Sosyal olarak, gruplara katılmaktan veya bir topluluğun parçası olmaktan kaçınırsınız. Sadece en yakın ailenizle veya yakın bir iki arkadaşınızla zaman geçirirsiniz.

6.İnsanlar ailenizle tanıştığı zaman veya onlar hakkında çok şey bildikleri zaman utanırsınız. Diğer kişilerden ailenizle ilgili sırları saklarsınız.

7.Uyum göstermek için diğer insanlar gibi olmaya çalışırsınız. Kendinizin geleneksel olmayan taraflarınızı çoğu insanın görmesine izin vermezsiniz. Diğer kişilerin sizi küçük düşürmesine veya reddetmesine neden olacak gizli bir hayatınızın veya hislerinizin olduğuna inanırsınız.

8.Kendi ailenizin kusurlarının üstesinden gelmeye çok önem verirsiniz: statü kazanmak için, maddi varlık için, çok eğitimli gözükmek için, etnik farklılıkları gizlemek için vb.

9.Doğanız gereği olan bazı özelliklerinizi hiçbir zaman kabul edememişinizdir çünkü bu özelliklerinizden ötürü insanların sizi olduğunuzdan daha küçük göreceğini düşünürsünüz.

10.Kendinizi insanların söylediğinden çok daha az çekici bulursunuz.  Fiziksel kusurlarınıza karşı hassassınızdır.

11.Aptal, yavaş veya garip gözükebileceğiniz durumlardan kaçınırsınız. (örn: topluluk karşısında konuşma)

12.Sizde eksik olduğuna inandığınız popülerliğin fazlaca olduğu kişilerle kendinizi çok fazla karşılaştırırsınız. ( örn: dış görünüş, para, başarı, giyim tarzı)

13.Hissettiğiniz sosyal yetersizlerinizi telafi etmeye çok fazla önem verirsiniz: popülaritenizi veya sosyal becerilerinizi kanıtlamaya, insanları kazanmaya doğru sosyal grubun parçası olmaya, kariyerinizde başarılarınızın olmasına veya popüler olan çocuklar yetiştirmeye çalışırsınız.

Yetişkinlikte Sosyal İzolasyon şemanızın üstesinden gelseniz bile, hala bazı zamanlarda istenmediğinizi veya farklı olduğunuzu hissedebilirsiniz. Eski duygularınız devam eder. Kendiniz ve diğerleri arasındaki farkı büyütürsünüz ve kendiniz için bağlanmayı zorlaştırırsınız. Bu farklılıklar bir bariyer oluşturur. Yakın olmaya başladığınız anda, farklı olduğunuz alanlara karşı hassaslaşırsınız.

Eğer kurumsal bir şirket veya başka bir organizasyonda çalışıyorsanız, olasılıkla kendinizi aşağıda ve uyumsuz hissedersiniz. Yaptığınız işte mükemmel olabilirsiniz ama şemanız sizi geride tutar.

Kaçmak, şemanız ile başa çıkmanız için birincil yoldur. Sosyal İzolasyon şemanızın üzerine kurulduğu taştır. Sosyal durumlardan kaçmanız, hiçbir şeyin değişmediğini gösterir. Becerileriniz gelişemez, inançlarınız durmadan onaylanır. Daha rahatsınızdır ama sıkışmışsınızdır. Değişim Kaçmaktan vazgeçip, yüzleşme ve uzmanlaşmaya doğru geçişle olur. Sosyal izolasyonun üstesinden gelenler bu değişimi yapmış olanlardır.

Kusurluluk, Utanç

Hayatı Yeniden Keşfedin 

Kusurluluk şemasına sahip Alison, kendisini sevgilisine ait hissedemiyor bağlanamama krizi yaşıyor. Alison'un bağlanma sorunu var. Alison genellikle kendini suçluyor ve cezalandırıyor.
Kusurluluk şeması ile en fazla ilişkili olan duygu utançtır. Utanç kusurlarımızın açığa çıktığı zaman hissettiğimiz duygudur. Bu utanç duygusundan kaçınmak için neredeyse her şeyi yaparız. Sonuç olarak kusurluluğumuzu saklı tutmak için çok fazla çabalarız.

Alison  "Ben görgüsüzüm” ,  "Değersizim”, " Hiçbir şey için iyi değilim” , "Verebilecek bir şeyim yok" gibi kendini küçümseyen düşüncelerle dolu. 

Kusurlu hissetmesi yaşadığı ilişkilerde kendini aşırı kırılgan yapıyor. Diğer insanlar onu her zaman kolayca incitebilir. O kendini koruyup savunamaz.

Eliot’un ise kırılgan olmayan bir özelliği vardır. Kimse ona dokunamaz. Karşıt saldırı şeklinde başa çıkma tarzını o kadar etkili bir şekilde geliştirmiştir ki, kimse ondan kuşku duymaz. Aslında Eliot’ un kendisi de, derinlerde olan kendi utanç duygusunu çok fazla farkında değildir. Eliot kırılgan narsiste bir örnektir. Narsistik empatisi olmayan sorunları için başkalarını suçlayan ve güçlü bir haklılık hissi olan kişidir. Eliot gibi kişiler, altta yatan, kimsenin onları hiçbir zaman sevmeyeceği ve saygı duymayacağı hislerine karşı savaşmak için bu narsisizmi geliştirirler. 

Eliot’un eşi Maria'nın da Kusurluluk şeması vardır.  Maria değersizlik algısına teslim olur. Eşi onu reddeder ve o reddedilmenin kurbanıdır. Birlikte, ebeveynlerinin onları reddetmesinin orijinal dramasını tekrardan yaşarlar.

Kusurluluk şemanız varsa, muhtemelen Alison ve Eliot'ın gösterdiği iki ucun arasında bir yerdesinizdir. Muhtemelen bazı alanlarda, kendinizin kırılgan olmasına izin veriyorsunuz.

Ailenizden biri size karşı aşırı eleştireldi, sizi küçümsüyordu veya cezalandırıcıydı. Durmadan, nasıl göründüğünüz, nasıl davrandığınız, söylediğiniz yüzünden eleştirildiniz veya cezalandırıldınız.

Kusurluluk yaygın bir duygudur. Sevilmeye değer olmadığını hissetmektir. O kadar kusurlu ve yetersizdiniz ki, kendi ebeveyniniz bile sizi sevmedi size değer vermedi. Neredeyse kesin olarak, ebeveyninizin sizi eleştirme, değersiz görme, reddetme ve size sevgi vermemekte doğru yaptığını hissettiniz, bunları hak ettiğinizi hissettiniz. Çocukken, kendinizi suçladınız. Her şey, siz çok değersiz, yetersiz, kusurlu ve eksik olduğunuz için oldu. Bu yüzden, size davranış şekillerinden dolayı öfke hissetmediniz. Onun yerine, utanç ve üzüntü hissettiniz. 

ALISON: Aslında ben hiçbir şekilde babamın istediği gibi değildim. Kendimle ilgili her şeyin yanlış olduğunu hissettim. Akşam yemeğinde sessiz kaldığımda beni konuşmadığım için eleştirirdi ve konuştuğum zaman benim ne kadar sıkıcı olduğumu söylerdi.

Alison babasının eleştirilerini içselleştirmiştir. Babasının ona olan bakışı, kendi bakışı haline gelmiştir.

ALISON: Matthew’ un niçin benimle evlenmek isteyebileceğini düşünüp duruyorum.  Benim verecek hiçbir şeyim yok. Ben hiç olgun değilim. Bir erkeğin ilgisini üzerimde tutmak için gerekli nitelikler yok bende. Hiçbir şekilde özel değilim. Dış görünüşüm orta derecede, zekam orta derecede.

TERAPİST: Kimin sesi bu?

ALISON: Babamın sesi

Alison gibi, siz de sizi eleştiren ebeveyninizin sesini içselleştirmişinizdir ve bir parçanız haline gelmiştir. Bir anlamda, eleştirel ebeveyninizin sesi sizin şemanızdır — bu ses sizi aklınızda durmadan eleştirir, cezalandırır ve reddeder.

Utanç sizin çocukluğunuzun baskın duygusu olabilir. Kusurluluğunuzun açığa çıktığı her seferinde, utanç hissetmişsinizdir, utanç çok derinlerdedir. Yüzeysel şeyler hakkında değil, tam da sizin kim, olduğunuz ile ilgilidir.

Alison'ın babasının niye bu kadar soğuk ve reddedici olduğunu sorabiliriz. Bir olasılık, onun kendisinde de kusurluluk şemasının olduğudur. Ancak, o bu şema ile Karşıt saldırı şeklinde başa çıkmıştır.  Alison’u küçük düşürerek ve kusurlu hissettirecek, kendi hakkında daha iyi hissedecek.

Kusurluluk şemasının ortaya çıkmasına neden olan ebeveynler genellikle eleştirel ve cezalandırıcıdırlar.

Eliot gerçek düşünce ve hislerini saklamayı öğrendi.  Kendi gerçek kişiliği gizli kaldı ve sadece kendisi bildi. Bu şekilde, daha az kırılgan hissetti. Gururunu koruyabildi. Onun için kendisini açması çok tehlikeliydi. Sunduğu her şeye eleştiren bir gözle bakılırdı. Kendini açması, utanmaya maruz kalma riskini taşıyordu ve en kötü utanma sevgi isteyen şekilde açığa çıkmaktı.

Kendi gerçek kişiliğimizi Eliot'ın yaptığı gibi saklayarak yüksek bir bedel öderiz. Ölüm gibi, büyük bir kayıptır bu.

İçtenlik, zevk, güven ve yakınlık hepsi kaybolur ve kapanık, korunaklı bir kabuk kalır. Kişi sahte bir benlik oluşturur. Bu sahte kendilik daha serttir ve daha zor yara alır. Ancak dış kabuk ne kadar sert olursa olsun, derinlerde bir yerde, kişinin gerçek kendiliğini kaybetmenin acısı vardır.

Bir illüzyon ile yetinmekten vazgeçin ve gerçek şeylerin peşinden gidin.

Kusurlu hissetmenizde kritik etken kusurun varlığı değil ebeveyninizin size ne hissettirdiğidir.

Uzun süreli bağlanmaktan kaçınarak, birinin kusurlarınızı görecek kadar, yakınlaşmasını engellersiniz.

İLİŞKİDE TEHLİKE İŞARETLERİ

İlişki yaşamaktan tümüyle kaçınırsınız. Sizi derinden tanımak istemeyen eşlerle rahat hissedersiniz.

Sizi seven ve sizin sevdiğiniz bir eşle ilişki kurarsanız ilişkinin içinde Kusurluluk şemanızı pekiştirecek çok yol bulursunuz.

MARIA: Eliot yaptığım her şeyi çok sıkı bir şekilde eleştirir, onunla birlikte olduğum zaman, her zaman bir şeyleri yanlış yapıyor gibi hissediyorum.

Eğer Kusurluluk şemanız varsa, eşlerinizi değersizleştirmeye çalışabilirsiniz. Gerçekten arzuladığınız bir eşin sizin kusurlarınızı göreceğine ve en sonunda sizi reddedeceğine inanırsınız.

KUSURLULUK ŞEMASI

1. Kabul edildiğinizi hissettikten sonra, eşinize karşı aşırı eleştirel olursunuz romantik hisleriniz kaybolur. Sonra siz eleştirel ve küçümseyici tavır içine girersiniz.

2. Gerçek benliğinizi saklarsınız ve böylece eşinizin sizi gerçekten tanımadığını hissedersiniz.

3. Eşinizi kıskanır ve kısıtlarsınız.

4. Kendinizi durmadan diğer insanlarla olumsuz bir şekilde karşılaştırırsınız, kıskanç ve yetersiz hissedersiniz.

5. Eşinizin hâlâ size değer verdiğine dair sürekli bir onay alma ihtiyacı içindesinizdir.

6. Eşinizin etrafındayken kendini küçümsersiniz.

7. Eşinizin sizi eleştirmesine, küçük görmesine veya size kötü davranmasına izin verirsiniz.

8. Geçerli bir eleştiriyi kabul etmekte zorlanırsınız, savunmaya başlarsınız, saldırgan olursunuz.

9. Çocuklarınızı aşırı derecede eleştirirsiniz.

10. Başarılı olduğunuz zaman kendinizi sahtekâr gibi hissedersiniz. Başarınızı koruyamadığınız zaman aşırı kaygılanırsınız.

11. Kariyerinizdeki engeller veya ilişkinizdeki reddedilmeler yüzünden çok depresif ve umutsuz olursunuz.

12. Toplum içinde konuşurken aşırı gergin hissedersiniz.

Samimi ve içten olamamak bu şemanın yaygın örüntüsüdür. Sadece kendi sahteliğinizin sevilmeye değer olduğuna inanırsınız. Gerçek kendiliğinizi saklayarak, eşinizin hiçbir zaman gerçek sizi sevmediğine inanırsınız. Kendinizi açmayarak, gerçek kendiliğinizin sevilmez olduğu algısını pekiştirirsiniz. Sizin için en büyük korku açığa çıkmaktır; yani en sonunda eşinizin sizin altta yatan kusurlu yanınızı görmesidir.

ALISON: Onunla evleneceğimi biliyorum ama bir gün bana dönüp bütün bunların hata olduğunu ve artık beni gerçekten sevmediğini söyleyecek.

TERAPİST: Ne zaman?

ALISON: An meselesi.

Kıskançlık ve haset etmek Kusurluluk şemasının neredeyse her zaman görülen özellikleridir. Sürekli kendinizi olumsuz olarak, diğer insanlar ile karşılaştırırsınız.

Alison diğer kadınları idealleştirip kendi kusurlarını abartmaktadır. Ne zaman karşılaştırma yapmaya kalksa kazanmak onun için çok zordur.

Alison kadar açıkça göstermiyor, Eliot gibi kıskançlık duygularınız saklamayı öğrenmiş olabilirsiniz ama içinizde onlar gibi hissediyorsunuzdur: dünya, sevgiliniz için sizden daha arzulanabilir insanlarla doludur.

Eleştirileri tolere etmeyi de çok zor bulabilirsiniz. Buna karşı da aşırı hassassınızdır. En küçük eleştiri bile sizin kendinizden utanç duymanıza neden olabilir. Yanlış yapmadığınızı şiddetli bir şekilde savunabilir ve sizi eleştiren kişiyi tersleyebilirsiniz.

MARIA: Eliot durmadan çocuklara kusur bulup azarlar, her fırsatta hatalarını açıkla söyler. En küçük şeylerde bile. Bunun onları ne kadar yaraladığını fark etmez bile.

Başarılı olmalarına karşın içlerinde bunu devam ettiremeyeceklerine inanırlar. Başarıyı devam ettirme baskısı, özellikle kendilerini kötü hissettikleri zaman dayanılmaz olur ve başa çıkacak gücü bulamayabilirler.

Kendinizi değerli hissetme algınız başarınıza bağlıdır. En küçük başarısızlık sizi tedirginleştirir. Utanç hissettiğiniz duygulara geri dönersiniz. Bunu uçlarda hissedersiniz: ya başarılı olur kendinizi mükemmel hissedersiniz ya da başarısız olur değersizlik yaşarsınız.

Sizi izleyecekleri algısı rahatsızlık verir.